ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI
Üriner sistem hastalıkları, kedilerde sıkça görülen ve idrar kesesini ve/veya idrar yolunu etkileyen hastalıklardır. Hastalığın belirtileri çoğunlukla kolay fark edilir olsa da, belirtilerin şiddeti kediden kediye değişebilir. Genel olarak idrar yapmada güçlük, sık sık kum kabına gidip kazma, az miktarda idrar yapma ya da hiç yapamama, kum kabı dışındaki yerlere idrar yapma ve kimi zaman idrarda pembe renk (kan) görülür. İdrar yollarında bir hastalık olan kediler genital bölgelerini sürekli ve takıntılı bir şekilde yalayabilirler. Ayrıca kum kabı dışında banyo zemini, küvet, seramik, mermer, naylon torba, plastik kaplar gibi serin ve pürüsüz yüzeylere idrar yapmaya çalışırlar.
Nedeni Belirsiz (İdiopatik) İdrar Yolu Hastalıkları
İdrar yollarında bir sorun olan kediler aşağı yukarı aynı belirtileri gösterseler de, hastalığın nedenleri çok çeşitlidir. Bakteriler, mantar, parazit ya da virüslerin neden olabileceği idrar yolu enfeksiyonları, idrar yolu taşları, idrar yollarında tıkanıklık, kanser ve diğer hastalıklar kedilerin idrar yollarını etkileyebilirler. Günümüzde gelişmiş teşhis yöntemleri olmasına karşın, idrar yolu hastalıklarının yarıdan fazlasının kesin nedeni tespit edilememektedir. Bu tür nedeni belirlenemeyen hastalıklara idiopatik hastalıklar adı verilir. İdiopatik idrar yolu sorunu olan kediler ağrı ve sancı nedeniyle sık sık idrar yapmaya çalışırlar ve çoğunlukla idrarda kan görülür. Beslenme değişkliği idiopatik idrar yolu sorunu olan kedilerin idrar yolu tıkanıklığı yaşamasını önleyebilse de, halen piyasada bulunan ve bu hastalığı önlediği iddia edilen mamaların idiopatik idrar yolu hastalıklarını önlediğine, görülme sıklığını azalttığına ya da tedavi ettiğine dair hiçbir kanıt yoktur.
İdrar Yolu Taşları
Kedilerde görülen idrar yolu taşları genellikle struvite (magnezyum amonyum fosfat) ya da kalsiyum oksalat cinsi taşlardır. Son yıllarda struvit taşlarını önlemek amacıyla ticari kedi mamalarının çoğunda magnezyum seviyesi kısıtlanmış ve idrarı asitlendirici maddeler eklenmiştir. Bu değişikliğin ardından struvit vakaları azalsa da, öte yandan kalsiyum oksalat vakalarında önemli bir artış görülmüştür.
İdrar yolu taşları olan bir kedinin tedavisi, taşların mineral yapısına göre belirlenir. Struvit taşlarının erimesini sağlayan mamalar ve ilaçlar vardır fakat diğer taşların erimesine yarayan bir tedavi yöntemi mevcut olmadığı için cerrahi müdahale gerekebilir. Her halükarda, idrar yolu taşı oluşan kedilere operasyon ya da ilaç tedavisinin yanı sıra uygun bir beslenme programı da önerilir.
bkz. Kedilerde Beslenme ile İdrar Yolu Taşları Arasındaki İlişki
İdrar Yolu Tıkanıklığı
Kedinin idrar yollarının kısmen ya da tamamıyla tıkanması oldukça ciddi bir sorundur ve hayati tehlike içerir. Kısırlaştırılmış erkek kedilerde bu hastalık daha sık görülür çünkü erkek kedilerin idrar yolları dişilere oranla daha dar ve uzundur.
Nedenleri:
İdrar yolu tıkanıklığının en sık görülen nedenleri idrar yolu taşları ve mineral, ölü hücreler ve mukus benzeri proteinden oluşan engellerdir. Virüsler, bakteriler, beslenme biçimi, yetersiz su tüketimi, fiziksel aktivitenin az olması, stres ve idrar pH'ı idrar yolu tıkanıklığında rol oynayabilirler.
İdrar yolu taşlarının oluşumunda atık minerallerin idrar kesesinde yoğun olarak bulunması ve uzun süre kalması önemli bir etkendir. Bu nedenle yeterli su tüketimi teşvik edilmelidir. Bunun yanı sıra bazı kediler temiz olmayan kum kabını kullanmak yerine idrar yapmayı erteledikleri için kum kabının da düzenli olarak temizlenmesi, daha sık idrara çıkmayı sağlamak açısından faydalı olacaktır.
İdrar Yolu Tıkanıklığının Belirtileri
İdrar yollarında tıkanıklık olan bir kedi, herhangi bir idrar yolu sorunu yaşayan kediyle benzer belirtiler gösterir. Sık sık kum kabına giderek kazar fakat idrarını yapamaz ya da çok az miktarda yapar. Sürekli genital bölgesini yalar. Zaman geçtikçe yaşadığı acı dayanılmaz boyutlara ulaştığı için sık sık ve yüksek sesle miyavlar. Bu durumda kedi sahiplerinin sıkça düştüğü bir yanılgı, kedinin kabız olduğunu ya da kızgınlık dönemine girdiğini sanmaktır.
İdrar yolu tıkanıklığı acil bir durumdur ve yukarıdaki belirtilerin birini veya birkaçını gösteren kediler hiç vakit kaybedilmeden veteriner hekime götürülmelidir. İdrar yolu tamamıyla tıkandığında böbrekler kandaki toksinleri temizleyemez ve vücuttaki sıvı ve elektrolit dengesi bozulur. Zamanında müdahale edilerek tıkanıklık ortadan kaldırılmadığı takdirde kaçınılmaz sonuç bilinç kaybı ve ölümdür. Zira elektrolit dengesizliği kalp yetmezliğine yol açar ve böbrekler işlevlerini yerine getiremediği için vücutta zehirlenme başlar. Tam tıkanmayı izleyen 24-48 saat içinde kedi ölebilir.
Evde Bakım
İdrar yolu hastalığı geçiren kedilerin evde bakımı, hastalığın nedeni, kedinin genel durumu ve tıbbi geçmişine göre belirlenir. Genellikle hastalığa uygun bir beslenme programı tedaviye eşlik eder. Evde bakım için dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
1. Önerilen beslenme programına harfiyen uyun. Eğer idrarı asitlendirici bir mama kullanıyorsanız, ayrıca asitlendirici maddeler vermekten kaçının.
2. Kedinin su tüketimini artırıcı önlemler alın. Su kabını daima dolu tutun ve temiz su bulundurun.
3. Kum kabını düzenli olarak temizleyin. Eğer evde birden fazla kedi varsa birden fazla kum kabı bulundurun.
4. Kedinizin içtiği su miktarını ve yaptığı idrar miktarını takip edin. Veteriner hekiminiz düzenli idrar tahlilleri yapmayı gerek görebilir; bu durumda bu tahlilleri aksatmadan yaptırın.
